Nên tổ chức khâu thu mua nguyên liệu hải sản như thế nào?

Từ nhiều năm nay, các doanh nghiệp chế biến hải sản thường bị động về nguồn nguyên liệu. Vấn đề đặt ra là: Phải tổ chức lại khâu cung ứng nguyên liệu như thế nào? Trong ảnh: Chế biến hàng xuất khẩu tại Công ty Baseafood.

Trên địa bàn tỉnh hiện có hơn 200 cơ sở chế biến hải sản, mỗi năm kim ngạch xuất khẩu thu về khoảng 250 triệu USD. Với năng lực chế biến đó, hàng năm các cơ sở tiêu thụ hàng triệu tấn nguyên liệu. Hầu hết các doanh nghiệp chế biến đều cho biết, nguồn nguyên liệu các doanh nghiệp sử dụng đều thu mua qua nậu, vựa; chưa có doanh nghiệp nào đầu tư thiết lập hệ thống tổ chức thu mua nguyên liệu trực tiếp từ ngư dân. Theo phân tích của các chủ doanh nghiệp, ưu điểm của việc thu mua hải sản qua nậu, vựa đối với các doanh nghiệp là đáp ứng nguyên liệu phù hợp với biến động về nhu cầu thị trường; Về phía ngư dân, được nậu, vựa thu mua toàn bộ sản phẩm khai thác, được ứng vốn cho mỗi chuyến biển.

 

Tuy nhiên, cách làm này dẫn đến hệ quả là doanh nghiệp phải lệ thuộc quá nhiều vào các chủ nậu, vựa, vì nếu nậu, vựa quay lưng thì lập tức doanh nghiệp bị “đói” nguyên liệu. Còn đối với ngư dân, do không được giao dịch trực tiếp với doanh nghiệp nên khó tiếp cận được sự hỗ trợ về mặt kỹ thuật từ các doanh nghiệp, không biết thông tin về thị trường, giá cả và không có quyền mặc cả về giá cho sản phẩm của mình.

Thời gian gần đây, tình trạng thiếu nguyên liệu hải sản thường xuyên xảy ra, gây khó khăn rất lớn cho doanh nghiệp và ảnh hưởng đến kim ngạch xuất khẩu hải sản của tỉnh. Đứng trước thực trạng thiếu nguyên liệu chế biến trầm trọng, đã có ý kiến cần xây dựng lại mối quan hệ cung ứng nguyên liệu hải sản theo hướng có lợi cho cả đôi bên là doanh nghiệp chế biến và ngư dân. Các doanh nghiệp nên ký hợp đồng thu mua nguyên liệu trực tiếp và độc quyền từ ngư dân, ngược lại ngư dân cũng nhận được sự hỗ trợ về quản lý, kỹ thuật và tài chính từ các doanh nghiệp. Làm như vậy, doanh nghiệp được cung cấp nguyên liệu ổn định về chủng loại và số lượng, đồng thời có thể quản lý chất lượng theo thỏa thuận. Để thiết lập được cách cung ứng này các doanh nghiệp cần có nguồn vốn để chi cho việc giám sát, hỗ trợ kỹ thuật và duy trì quan hệ với nhiều ngư dân.

 

Nhờ tổ chức tốt khâu thu mua nên Công ty CP Thủy sản - XNK Côn Đảo (Coimex) luôn chủ động được nguồn nguyên liệu chế biến xuất khẩu. Trong ảnh: Tiếp nhận nguyên liệu tại Xí nghiệp 1, Công ty Coimex. Ảnh: Lam Phương

Giải pháp thiết lập cách cung ứng nguyên liệu trực tiếp với ngư dân tuy có nhiều ưu điểm, nhưng hiện nay phần lớn các doanh nghiệp đều cho rằng, việc này gây tốn nhiều chi phí và nhất là không phù hợp với nghề cá vốn phát triển tự phát của Việt Nam. Hiện nay, hệ thống cơ sở hạ tầng nghề cá còn lạc hậu, phần lớn ngư dân có trình độ học vấn thấp, thiếu thông tin về thị trường, việc mua bán hải sản qua hợp đồng trực tiếp với doanh nghiệp là một thách thức lớn với họ. Trong khi đó, các cơ quan quản lý nhà nước chưa phát huy hết vai trò quản lý, can thiệp bằng quy chế và hỗ trợ thông tin cho ngư dân. Do vậy, trước mắt chưa thể phủ nhận vai trò trung gian của các chủ nậu, vựa mà cần củng cố lại mối quan hệ mua bán trong chuỗi cung ứng nguyên liệu hải sản trên quan điểm tôn trọng uy tín, cùng nhau chia sẻ lợi nhuận. Thực tế, trong khó khăn đã có một số doanh nghiệp đã tổ chức tốt khâu thu mua bảo đảm được nguyên liệu đầu vào. Điển hình như Công ty CP Thủy sản XNK Côn Đảo hiện có khoảng 50-60 đầu mối cung ứng nguyên liệu khắp các tỉnh từ Thành Hóa vào Kiên Giang. Mỗi ngày các chủ vựa cung ứng gần 400 tấn nguyên liệu. Để không bị đứt nguồn hàng Công ty luôn giữ mối quan hệ tốt với các chủ nậu, vựa và bảo đảm quyền lợi của ngư dân; Tìm đầu ra tốt cho sản phẩm, bởi mình bán được giá cao thì mới nâng được giá đầu vào, thanh toán sớm, sòng phẳng cho chủ nậu để chủ nậu thanh toán kịp thời và chia sẻ lợi ích cho ngư dân.

 

Chuyên mục Bàn tròn doanh nghiệp kỳ này giới thiệu những ý kiến chia sẻ của các chủ doanh nghiệp chế biến hải sản, chủ nậu, vựa và ngư dân trên địa bàn tỉnh xung quanh vấn đề xây dựng mối quan hệ trong mua bán nguyên liệu hải sản.